Nie zgadzasz się z postanowieniami sądu ale nie wiesz jak wnieść apelację o ponowne rozpatrzenie sprawy? Wniesienie apelacji to istotny etap procesu sądowego, który umożliwia stronom uzyskanie ponownej oceny swojej sprawy i skorygowanie ewentualnych błędów. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej przewiduje, że postępowanie sądowe w Polsce jest co najmniej dwuinstancyjne, a zatem orzeczenia sądów podlegają kontroli przez sądy w stosunku do nich nadrzędne.
Apelacja, to pismo procesowe zawierające odwołanie od wyroku sądu I instancji lub postanowienia sądu I instancji kończące postępowanie w sprawie. Apelację wnosi strona niezadowolona z wyroku w całości lub w części. Ten szczególny rodzaj pisma jednak musi być sformułowany bardzo precyzyjnie i wyczerpująco, bowiem sąd II instancji dokona kontroli wyłącznie w takim zakresie, w jakim odwoła się skarżący.
Zanim przejdziemy do pisania
Absolutną podstawą postępowania odwoławczego od wyroku lub postanowienia kończącego sprawę w I instancji, jest uzyskanie od sądu pisemnego uzasadnienia podjętego rozstrzygnięcia. Nie ma możliwości, aby pominąć ten krok i skutecznie złożyć apelację. Przez sformułowanie skutecznie złożyć rozumiemy przyjęcie do rozpoznania, a nie wygraną sprawę. Bardzo ważne jest dopilnowanie terminu złożenia wniosku o ogłoszenie uzasadnienia, ponieważ jest on krótki – wynosi bowiem jedynie 7 dni od dnia ogłoszenia wyroku. Równie ważne jest to, że fakt nieobecności na ogłoszeniu wyroku nie powoduje, że termin ulega wydłużeniu. Należy również pamiętać, że jeśli nie byliśmy obecni na ogłoszeniu wyroku i nie złożyliśmy wniosku o doręczenie, sąd nie doręczy nam go z urzędu.
Wniosek o sporządzenie i przesłanie pisemnego uzasadnienia wyroku podlega opłacie w wysokości 100 zł, która podlega zaliczeniu na poczet opłaty od apelacji, jeśli zostanie wniesiona.
Wymogi formalne i opłata sądowa
Apelacja to pismo procesowe, a zatem musi spełniać wymogi jak każde inne pismo wnoszone do sądu. Musi zatem zawierać oznaczenie sądu, oznaczenie stron lub uczestników postępowania, osnowę (treść) i wnioski, podpis osoby wnoszącej oraz listę załączników. Jednak to nie koniec wymagań, jakie procedura cywilna stawia przed apelacją. Przede wszystkim należy zidentyfikować orzeczenie, od którego się odwołujemy – najlepiej przez wskazanie daty jego wydania oraz sygnatury sprawy, w którym zapadło.
Ponadto apelacja musi zawierać informację, czy odwołujemy się od całości orzeczenia, czy tylko jego części. Ta informacja determinuje z kolei określenie wartości przedmiotu zaskarżenia, czyli wartości tej części roszczenia, co do której nie zgadzamy się z orzeczeniem sądu I instancji. Jeśli nie zgadzamy się z całością orzeczenia, to wartość ta będzie tożsama z wartością przedmiotu sporu z pozwu. Jeśli jednak kwestionujemy jedynie część orzeczenia, to będzie ona odpowiednio niższa.
Czasem określenie wartości przedmiotu zaskarżenia jest utrudnione. Ma to miejsce zwłaszcza gdy przedmiotem sporu nie są roszczenia o zapłatę konkretnej kwoty pieniężnej, a skarżymy wyłącznie część orzeczenia. Ustalenie wartości przedmiotu zaskarżenia ma niebagatelne znaczenie, gdyż w większości spraw będzie podstawą określenia wysokości opłaty sądowej. Zasadą jest, że opłata od apelacji jest liczona według takich samych reguł, jak opłata od pozwu. Jeśli wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa, a opłata ma charakter stosunkowy, to będzie ona niższa.
Rodzaje możliwych zarzutów, merytoryczna zawartość apelacji
Poprawne sformułowanie zarzutów apelacyjnych, to wyższy poziom rzemiosła prawniczego, niż sformułowanie pozwu. Precyzyjne i trafne ich sformułowanie jest kluczowe, bowiem sąd odwoławczy nie będzie za skarżącego szukał wad kwestionowanego orzeczenia. Z urzędu weźmie pod uwagę jedynie przesłanki nieważności postępowania w I instancji. Także wszystko jest w rękach skarżącego.
Apelacja, zgodnie z przepisem Kodeksu postępowania cywilnego, powinna zawierać, oprócz ogólnych wymogów pisma procesowego i oznaczenia wyroku, od którego się odwołujemy również zwięzłe przedstawienie zarzutów oraz ich uzasadnienie, a w razie potrzeby, powołanie nowych okoliczności i dowodów oraz wnioski o uchylenie lub zmianę wyroku oraz ich zakres. Prawnicy określają to tzw. triadą apelacji: „zaskarżam, zarzucam, wnoszę”. Bez tego apelacja nie tyle nie będzie skuteczna, co w ogóle nie zostanie merytorycznie rozpoznana, a w efekcie odrzucona przez sąd.
Skarżonemu wyrokowi lub postanowieniu przypisać można trzy rodzaje uchybień. Błędy w ustaleniach faktycznych, które stały się podstawą rozstrzygnięcia, naruszenia prawa procesowego, czyli nieprawidłowe prowadzenie postępowania, najczęściej skutkujące właśnie ustaleniem stanu faktycznego nieprawidłowo oraz nieprawidłowe zastosowanie przepisów prawa materialnego. Raz jeszcze podkreślić należy, że prawidłowa ich identyfikacja i sformułowanie będzie kluczowe dla losów postępowania drugoinstancyjnego.
Powoływanie nowych okoliczności i dowodów
Choć postępowanie apelacyjne jest dalszą częścią postępowania merytorycznego w sprawie i nie ogranicza się do badania prawidłowości sposobu wydania wyroku sądu I instancji, to szansa na wyciągnięcie asów z rękawa w postępowaniu odwoławczym jest niewielka.
Przepisy Kodeksu postępowania cywilnego bowiem stanowią, że sąd odwoławczy może pominąć dowody, które strona mogła przytoczyć przed sądem I instancji. Nie można zatem liczyć na to, że dowody pominięte świadomie lub przez zaniedbanie w I instancji, przed sądem odwoławczym staną się podstawą zmiany rozstrzygnięcia. Jedyną sytuacją w której nowe fakty i dowody mogą być skutecznie podniesione w apelacji, to sytuacja, w której potrzeba powołania się na nie wynikła później. Są to sytuacje rzadkie i w praktyce skupić się należy, sporządzając apelację, na wytknięciu błędów sądu I instancji, a nie na szukaniu luk we własnej inicjatywie dowodowej.
Możliwe rozstrzygnięcia
Sąd II instancji ma dwie możliwości pozytywnego merytorycznego rozpoznania apelacji. Może zmienić zaskarżony wyrok, orzekając o meritum sprawy, co stanowi olbrzymią większość rozstrzygnięć uwzględniających zaskarżenie rozstrzygnięci sądów I instancji, lub, uznając, że sprawa nie została rozstrzygnięta co do istoty albo postępowanie dowodowe przed sądem I instancji powtórzyć należy w całości, może wyrok uchylić i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania. Oznacza to, że postępowanie rozpoczyna się niejako od początku, co powoduje z kolei, że kilka lat przeznaczonych na uzyskanie dwóch wyroków można uznać za zmarnowane, choć nie zawsze zupełnie, bowiem należy pamiętać, że ocena prawna sądu II instancji jest wiążąca dla sądu rozpoznającego sprawę ponownie.
Sąd II instancji może również wydawać orzeczenia o charakterze formalnym. Może, stwierdzając nieważność postępowania, znieść je w takim zakresie, w jakim jest nieważne i przekazać do ponownego rozpoznania sądowi I instancji. W przypadku zaś, gdy sąd II instancji uzna, że pozew inicjujący postępowanie, w którym zapadło zaskarżone rozstrzygniecie podlegał odrzuceniu lub sprawa podlega umorzeniu, sąd II instancji robi to, uchylając uprzednio zaskarżony wyrok.
Jak wnieść apelację – tryb wnoszenia apelacji
Apelację należy wnieść do sądu, który wydał zaskarżony wyrok, a ten sąd, po zweryfikowaniu jej formalnej poprawności, prześle ją do sądu odwoławczego wraz z aktami sprawy. Apelacja zostanie przyjęta do rozpoznania równie w przypadku, gdy wniesiona zostanie bezpośrednio do sądu odwoławczego.
Termin na złożenie apelacji wynosi dwa tygodnie liczone od dnia, w którym skarżący otrzymał odpis wyroku wraz z jego pisemnym uzasadnieniem. Gdy sąd I instancji potrzebował więcej czasu na sporządzenie uzasadnienia i przedłużył termin, z dobrodziejstwa możliwości wydłużenia terminu korzystać będzie również strona, która może złożyć apelację w terminie 3 tygodni od doręczenia uzasadnienia. O tym dobrodziejstwie sąd pouczy doręczając uzasadnienie i nawet gdy zrobi to na wyrost, to strona która z tego pouczenia skorzysta jest chroniona i zachowa termin wniesienia apelacji.